Körebe Sokakta Oynanır mı? Eski Oyunların Bugünü ve Yarını
Oyun alanında toplanan çocuk grubunun yankılanan kahkahaları arasında bir tekerleme döner: “Körebe, körebe, gel sesime sesime…” Gözleri bağlanmış bir “ebe”nin titreyen elleri, nerden ses geldiğini bulmaya çalışırken arkadaşları usulca yaklaşır, hızla uzaklaşır. Bu görüntü sahiden de sokaktan tanıdık değil mi? Ama son yıllarda sokak oyunları alanı daraldı, sokağın kendisi değişti. Şimdi soralım: Körebe sokakta oynanır mı? Belki de sorunun yönü şu: “Kaç çocuk sokakta oynayabiliyor?” Bu yazıda oyunun kökenlerini, günümüzdeki yansımalarını ve gelecekteki potansiyel etkilerini birlikte irdeleyeceğiz.
Oyunun Kökeni: Basit Bir Eğlence Nasıl Kültürün Parçası Oldu?
Körebe oyunu, dünyada “Blind Man’s Bluff” ya da “Colin‑maillard” gibi isimlerle bilinen ve tarih boyunca pek çok kültürde yer almış bir oyun. ([Eodev][1]) Türkiye’de de çocukluk nesillerinin sokağa çıkıp oynadığı geleneksel bir etkinlik olarak anılıyor. Örneğin bir kaynakta şu ifade yer alıyor: “Türkiye’nin sevilen ve nesilden nesile aktarılan geleneksel oyunlarından biri olan Körebe … özellikle açık alanlarda sıkça oynanır.” ([Bengü Türk – Milletin Televizyonu][2]) Bu oyun, gözleri bağlanan bir ebe ve onu bulmaya çalışan oyuncularla kurulan bir basit ama etkili sistem üzerine kurulu. Oyunun kökeninde belki güvenli doğal alanların çocuklara verdiği özgürlük, sokakların oyun alanı olması durumu var.
Sokakta Oyun Oynamanın Güncel Yansımaları
Bugün sokak oyunları, geçmişle kıyaslandığında oldukça değişti. Kaynaklarda belirtildiği üzere, “sokakta oynanan geleneksel oyunlar” başlığında yer alan oyunların çoğu aslında çocukların dış mekâna çıkmasını, sosyal olarak etkileşim kurmasını sağlıyordu. ([KızlarSoruyor][3]) Körebe gibi oyunlar fiziksel alan, grup etkileşimi ve arkadaşlarla koordinasyon gerektiriyordu. Ama günümüzde kentleşme, güvenlik kaygıları, dijital eğlence seçenekleri gibi etkenlerle çocukların sokakta geçirdiği zaman azalıyor.
Bir okul bahçesinde, apartman boşluğunda veya sokağın trafiksiz bir kısmında Körebe oynanabilir; ancak önemli olan bu alanın güvenli, temiz ve engellerden arındırılmış olması. Kurallarında da belirtiliyor: “Oyunun herhangi bir alanda oynanabilir. … Özellikle kaydırak üzerinde oynanan türü hariç, alan seçimi önemli.” ([tr.wikipedia.org][4]) Bu bağlamda, evet—sokakta oynanabilir ama sokak her zaman eski sokak değil. Trafik, araç parkı, betonlaşma, yeşil alan kaybı gibi faktörler “sokak”tan hafifçe kopmuş bir çocukluk manzarası yaratıyor.
Gelecek İçin Potansiyel: Körebe Oyunu Ne Sunabilir?
Körebe oyununun geleceği aslında bir oyun sorusundan daha fazlasını taşıyor. Bu oyun, çocukların motor becerilerini, dengeyi, yön bulmayı, dokunma ve işitmeyle oynama becerilerini geliştiren bir etkinlik olarak da okunabilir. Örneğin geleneksel oyunların, “çocukların motor becerisi, beyin‑kas koordinasyonu” gibi yönlerini geliştirdiği belirtiliyor. ([Çevreni Koru][5])
Sokakta Körebe oynanması, çocuklara şu fırsatları sunabilir: – Fiziksel aktivite ve dış mekâna çıkış, – Sosyal etkileşim ve grup oyunu dayanışması, – Dijital bağımlılıktan uzaklaşma fırsatı. Eğer sokaklar güvenli, alanlar erişilebilir hale getirilse, bu tür oyunlar toplumsal ilişkiyi de güçlendirebilir. Örneğin mahalle sakinleri bir araya gelip “bugün Körebe oynuyor musunuz?” diyerek bir etkinlik düzenleyebilir.
Ancak bir tehdit de var: İnternet, tabletler, oyun konsolları v.b. çocukların zamanını dış mekân yerine dijital platformlara yönlendiriyor. Gelen bir makale şunu söylüyor: “Şu anda çocuklar arasında en yaygın hobiler yeni teknoloji ürünleriyle ilgili olduğundan, meydanlarda veya oyun alanlarında koşan çocukları görmek giderek daha az yaygın hale gelmekte.” ([Habertürk][6]) Yani gelecekte Körebe sokakta oynanır mı sorusu daha fazla alan bulmaya mı çalışacak, yoksa sokak oyunları hafızada mı kalacak?
“Körebe Sokakta Oynanır mı?” Sorusu Üzerine Düşünceler
Evet, Körebe sokakta oynanabilir. Ama bu “sokakta” kavramı bizim çocukluk sokaklarımız gibi değil belki. Bizim için sorun şu: Alan güvenliği, ekipman (göz bağı), çevre koşulları ve toplumsal kabul düzeyi önemli. Eğer bir mahallede “çocuklar sokakta oyun oynuyor” algısı zayıfsa, ebe seçmek, göz bağı bağlamak, koşmak, kaçmak gibi hareketler dışlayıcı ya da tehlikeli hale gelebilir.
Bir mahallede yaşayan 9 yaşındaki Ayşe’yi düşünelim: Yazın akşamüstü dışarı çıkıyor, arkadaşlarıyla Körebe oynamak istiyor. Ancak parkta bisiklet yolları, araç parkları, geniş trafik akışı var. Oyunun keyfi azalıyor. Buna karşılık apartman bloklarının arkasındaki beton alan, güvenli sayılabiliyorsa orada yeniden Körebe çemberi kurulabilir: göz bağı bağlanır, tekerleme söylenir, çocuklar bir tur dönüp başlar. Bu küçük örnek, oyunun sokakta yaşama potansiyelini gösteriyor.
Aynı şekilde, şehir planlamacıları ya da belediyeler küçük alanları oyun parklarına dönüştürebilir; “sokak oyun alanı” olarak etiketleyebilirler. Böylece Körebe gibi oyunlar yeniden canlanabilir. Bu sadece nostalji değil: çocukların özgürce koşabileceği, görebileceği arkadaşlarını, duyabileceği seslerini kullanabileceği bir sosyal mekan.
Sonuç ve Soru Zamanı
Kısacası, Körebe oyunu tek başına bir “çocuk oyunu” olmaktan çıkıp, sokak, alan ve toplumsal etkileşimle bağlantılı bir kültürel fenomen olarak da okunabilir. “Sokakta oynanır mı?” sorusu aslında “Sokak çocuk oyunu için uygun mu?” sorusuna dönüşüyor. Alan, güvenlik, toplumsal kabul ve zaman faktörleri önemli.
Sizce, kendi mahallenizde Körebe oynamak için yeterince güvenli ve uygun alan var mı? Çocuklar için sokağı oyun alanı haline getirmek adına neler yapılabilir? Kendi çocukluğunuzdan bir Körebe anınız varsa, paylaşır mısınız?
[1]: https://eodev.com/gorev/21763443?utm_source=chatgpt.com “körebe nasıl oynanır aşamalarıyla – Eodev.com”
[2]: https://www.benguturk.com/korebe-oyunu-nedir-geleneksel-cocuk-oyununun-kurallari-ve-eglencesi?utm_source=chatgpt.com “Körebe Oyunu Nedir? Geleneksel Çocuk Oyununun Kuralları ve Eğlencesi”
[3]: https://www.kizlarsoruyor.com/toplum-sosyal-iliskiler/a13168-eski-cocukluklarin-sokak-oyunlari-1?utm_source=chatgpt.com “Eski Çocuklukların Sokak Oyunları -1 – KizlarSoruyor”
[4]: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6rebe?utm_source=chatgpt.com “Körebe – Vikipedi”
[5]: https://cevrenikoru.com/geleneksel-cocuk-oyunlari-eskiden-oynanan-oyunlar/?utm_source=chatgpt.com “Geleneksel Çocuk Oyunları: Eskiden Oynanan Eskimeyen Oyunlar”
[6]: https://www.haberturk.com/korebe-nedir-nasil-oynanir-korebe-oyunu-kurallari-nelerdir-htka-3552765?utm_source=chatgpt.com “Körebe Nedir, Nasıl Oynanır? Körebe Oyunu Kuralları Nelerdir?”