Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Fetvası: Adaletin ve İnsafın Arasında Bir Seçim
Bir zamanlar İstanbul’un tarihi sokaklarında, zengin ve fakir, hükümdar ve halk, herkes aynı gökyüzüne bakarak aynı hayalleri kurardı. Ama hayallerin rengi, her birinin farklıydı. O zamanlar, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti, büyüklüğü ve kudretiyle dünyaya hükmediyor, fakat içinden geçen bazı meseleler, halkın ruhunu yavaşça sorgulamaya başlıyordu. İşte bu zorlu dönemde, her biri farklı bakış açılarına sahip iki kişi, bir fetvayla karşı karşıya kaldı: Şeyhülislam Dürrizade Abdullah’ın fetvası.
İki karakter vardı bu hikâyede. Ali ve Ayşe. Ali, keskin zekâsıyla tanınan, her şeyin mantıklı ve çözüm odaklı bir şekilde halledilmesi gerektiğini düşünen bir adamdı. Ayşe ise duygusal zekâsına güvenen, insanları anlamaya çalışan, ilişkileri ön planda tutan, kalbinin sesiyle hareket eden bir kadındı.
Ali’nin Çözüm Arayışı
Ali, İstanbul’daki saygın işadamlarından biriydi. Bir sabah, kendisini bir durumun ortasında bulduğunda, içini huzursuz bir kıpırtı sarar. Bir arkadaşının işyerinde, insanlar haksız yere zor durumda bırakılıyordu. İşyerinin sahiplerinden biri, oldukça büyük bir borç batağında, ama her ne kadar onu kurtarmaya çalışsa da, işin içinden çıkamıyordu. Ali, oldukça mantıklıydı, tek bir çözüm önerisi vardı: borçlu olan kişi ödemesini yapmalı, tüm malvarlığını satmalı ve borçlarını kapamalıydı. Bu çözüm, ona göre çok açıktı.
Fakat, Ali’nin adalet anlayışı, toplumun değerleriyle çelişmeye başlamıştı. İnsanlar, diğer insanlara karşı oldukça sert davranmakta, bir kez kaybedenin, bir daha yükselmesinin imkânsız olduğunu düşünüyorlardı. Ali’nin bakış açısı sadece işin maddi boyutunu ele alıyordu, ama bu mesele, Ayşe’nin gözünde başka bir anlam taşırdı.
Ayşe’nin Duygusal Yaklaşımı
Ayşe, bir avukat olarak mesleğini icra ediyordu, ancak onun işinin ötesinde bir şey vardı. O, her davada insanları sadece birer dosya olarak görmüyordu. Bir kadının, bir çocuğun gözlerindeki korkuyu, bir babanın kaybolan umudunu hissedebiliyordu. Her dava onun için bir insanlık meselesiydi, sadece hukuki bir gereklilik değil. O sabah, Ali’nin karşısına geçtiğinde, başka bir çözüm arayışındaydı.
Ayşe, borçlu olan kişinin durumunun sadece parasal olmadığını düşünüyordu. Ailesi, köyünden gelerek İstanbul’a yerleşmiş ve tüm umutlarını bu işe bağlamışlardı. Borçları ödeyemeyen adam, İstanbul’daki yüksek sesle kollarını sıvayıp, her türlü çareyi denerken, bir yandan da kaybolan onurunu geri almak için uğraşıyordu. Ayşe, Ali’ye, “Buna bakmamız lazım, belki de sadece maddiyatla çözülecek bir şey değil,” dedi. O, adaletin içinde insaf ve merhamet arıyordu. “Haksızlık, sadece parayla ödenemez.”
Fetva ve Adaletin Arayışı
İkisi de çaresizdi. Bir çıkış yolu bulmak adına, sonunda şehrin manevi otoritesine, Şeyhülislam Dürrizade Abdullah’a başvurmaya karar verdiler. Abdullah, sadece bir fetva değil, aynı zamanda toplumsal adaletin simgesiydi. İnsanlar, onun doğruyu bulmadaki derin içgörüsüne güveniyorlardı.
Şeyhülislam, uzun süre düşündü ve sonunda fetvasını açıkladı: “İnsaf, adaletin ta kendisidir. Kişiyi sadece bir borçlu veya alacaklı olarak görmemek gerekir. Onun geçmişi, ailesi ve içinde bulunduğu ruhsal durum da göz önünde bulundurulmalıdır.” Bu fetva, adaletin maddiyatla değil, insafla sağlanabileceğini gösteren bir örnekti.
Adaletin Işığında
Ali, fetvanın ardından düşüncelerini değiştirdi. Bir iş adamı olarak çözüm odaklı baksa da, Ayşe’nin dediği gibi, insanları sadece hesap kitapla değerlendiremeyeceğini fark etti. Duygusal zekâsı, onu insanların içinde bulunduğu duygusal durumları anlamaya yönlendirdi. Ayşe ise, adaletin sadece kişisel ilişkilerde değil, tüm toplumsal yapıda nasıl bir denge oluşturduğuna dair daha derin bir anlayış kazandı.
Sonunda, borçlu olan kişi hem borçlarını ödeyebildi hem de ailesine bir iş kurabilecek kadar fırsat buldu. O kişi, Abdullah’ın fetvası sayesinde bir haksızlığa uğramaktan kurtulmuş oldu.
Sizin Düşünceleriniz?
Adaletin ve insafın hayatınızdaki yeri nedir? Ali’nin çözüm odaklı bakış açısını mı yoksa Ayşe’nin empatik yaklaşımını mı daha doğru buluyorsunuz? Sizce, adalet sadece maddiyatla mı ölçülmeli, yoksa insanların ruh halleri ve yaşadıkları zorluklar da göz önüne alınmalı mı? Bu hikâyede kendinizi hangi karakterde buldunuz? Yorumlarınızı bizimle paylaşın, birlikte tartışalım!